Περισσότερα ἀπὸ 100 χρόνια κράτησε ὁ «πόλεμος»
αὐτός, τὸν ὁποῖο σταμάτησε ἡ αὐτοκράτειρα Θεοδώρα καὶ ὁ γιός της Μιχαήλ,
ἀναστηλώνοντας τὶς εἰκόνες ἐντὸς τῶν Ναῶν.
Τὴν ἀνάμνηση αὐτῆς τῆς ἀναστηλώσεως, μὲ λιτανεῖες
τῶν Εἰκόνων, ἑορτάζουμε τὴν ἡμέρα αὐτή, διότι ἐμεῖς οἱ Ὀρθόδοξοι τιμοῦμε καὶ
δοξάζουμε τοὺς Ἁγίους, τοὺς Ἀγγέλους καὶ περισσότερο πάντων τὴν Παναγία μας,
ἀλλὰ ΜΟΝΟ ΣΤΟΝ ΤΡΙΑΔΙΚΟ ΘΕΟ προσφέρουμε ΛΑΤΡΕΙΑ: Τὸν Πατέρα, τὸν Υἱὸ καὶ τὸ
Ἅγιο Πνεῦμα.
Ἄλλο λατρεία καὶ ἄλλο τιμὴ καὶ σεβασμός, ὁ
ὁποῖος δὲν ἀπευθύνεται στὴν εἰκόνα, ἀλλὰ «διαβαίνει ἐπὶ τὸ Πρωτότυπον».
ΠΕΡΙ
ΕΙΚΟΝΩΝ:
ΒΥΖΑΝΤΙΝΕΣ
ΚΑΙ ΘΑΥΜΑΤΟΥΡΓΕΣ ΕΙΚΟΝΕΣ
Κανεὶς ἄνθρωπος δὲν εἶδε οὔτε μπορεῖ νὰ δεῖ
τὸν Θεὸ Πατέρα· γίνεται γνωστὸς μόνο μέσα ἀπὸ τὶς εἰκόνες Του καὶ ἰδιαίτερα ἀπὸ
τὴν κατ᾿ ἐξοχὴν εἰκόνα Του, τὸν Υἱό του, «ὃς ἐστὶν εἰκὼν τοῦ Θεοῦ» ( Β´ Κορ. δ´,
4 ). Ἡ προσκύνηση τῶν Ἁγίων Εἰκόνων τοῦ Χριστοῦ, τῆς Παναγίας καὶ τῶν Ἁγίων
εἶναι δόγμα τῆς Ἐκκλησίας μας καὶ διακηρύχθηκε τὸ 787 στὴν Ζ´ Οἰκ. Σύνοδο (νίκη
κατὰ τῆς Εἰκονομαχίας). Ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία δίδει μεγάλη σημασία στὴν Εἰκόνα,
διότι μία Εἰκόνα δὲν εἶναι ἁπλῶς μία παράσταση ἢ ἕνας ζωγραφικὸς πίνακας. Μία
Εἰκόνα εἶναι τιμητικὸ ἀντικείμενο, ἀναπόσπαστο μέρος τῆς Λειτουργίας καὶ μία
ἑστία πραγματικῆς παρουσίας. Μία παρουσία ὅμως ὄχι μὲ τὴν ἔννοια μὲ τὴν ὁποία
τὸ ψωμὶ καὶ τὸ κρασί, (μετὰ τὸν καθαγιασμό), εἶναι τὸ Σῶμα καὶ τὸ Αἷμα τοῦ
Χριστοῦ. Μία Εἰκόνα π.χ. τοῦ Χριστοῦ, δὲν εἶναι μὲ αὐτὴ τὴν ἔννοια ὁ Χριστός,
ἀλλὰ ὑπάρχει ἕνας μυστηριακὸς (μυστικός) σύνδεσμος μεταξὺ τοῦ Χριστοῦ καὶ τῆς
Ἁγίας Εἰκόνας Του. Μὲ τὴ δύναμη τῆς θείας Χάρης, μία Εἰκόνα συμμετέχει σὲ κάτι
τὸ ὁποῖο μπορεῖ κάλλιστα νὰ προσδιοριστεῖ μὲ τὶς λέξεις τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ
Παλαμᾶ, «ὡς αἱ ἐνέργειαι τοῦ Χριστοῦ, ὡς ἡ ἐνεργὸς δύναμις τοῦ Θεοῦ, ἐργαζομένη
διὰ τὴν σωτηρία μας».
Γι᾿ αὐτὸ ἡ ἁγιογράφηση μιᾶς Εἰκόνας θεωρεῖται
πράξη ἱεροτελεστίας. Τὸ ξύλο διαλέγεται καὶ εὐλογεῖται, τὰ χρώματα εὐλογοῦνται,
ὁ ἄνθρωπος ποὺ ἐπιθυμεῖ νὰ ἁγιογραφήσει προετοιμάζεται μὲ νηστεία, μὲ
ἐξομολόγηση καὶ Θεία Κοινωνία. Κατὰ τὴ διάρκεια τῆς ἐργασίας του τηρεῖ
ὁρισμένους ἀσκητικοὺς κανόνες: ἐμβάθυνση στὸ βίο τοῦ Ἁγίου, προσευχή, σιωπή,
ἐγκράτεια κ.λπ. Ἔτσι μὲ τὴ δύναμη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἡ εἰκόνα γίνεται κάτι
περισσότερο ἀπὸ ζωγραφική. Εἶναι φορτισμένη καὶ ἐμποτισμένη μὲ τὴ θεία Χάρη,
ἀλλὰ καὶ συνδεδεμένη μὲ τὸ συγκεκριμένο Ἅγιο ποὺ παριστάνει.
Χάρη τοῦ λατρευτικοῦ ἤθους καὶ τοῦ Ὀρθόδοξου
τρόπου προσεγγίσεως τοῦ θέματος, πρέπει νὰ καταλάβουμε ὅτι οἱ ἱερὲς Εἰκόνες
ἁγιογραφοῦνται ἀπὸ ἁγιογράφους ποὺ πιστεύουν, ποὺ γνωρίζουν τὴν ἀποστολή τους
καὶ ἐπιθυμοῦν νὰ τηροῦν τὶς προϋποθέσεις καὶ τοὺς περιορισμοὺς ποὺ ἐπιβάλλονται
ἢ ἀπορρέουν ἀπὸ τὴν τέχνη αὐτή.
Εἶναι καλὸ νὰ χρησιμοποιεῖ κανεὶς μόνο
Βυζαντινοῦ τύπου εἰκόνες ἀπὸ πιστοὺς ἁγιογράφους. Αὐτὲς ἐναρμονίζονται μὲ τὸ
πνεῦμα τῆς Ὄρθοδοξης Ἐκκλησίας μας. Αὐτές, μὲ τὰ ἀναστάσιμα καὶ φωτόμορφα
πρόσωπα τῶν Ἁγίων, μᾶς βοηθοῦν πνευματικὰ καὶ ἀναγωγικὰ μᾶς κατανύσσουν.
Ἡ Βυζαντινὴ ἁγιογραφία εἶναι τέχνη λειτουργικὴ
καὶ μία τέτοια ἁγιογραφία βελτιώνει ἐπιτυχημένα καὶ ὑποβοηθεῖ τοὺς σκοποὺς καὶ
τὰ ἀποτελέσματα ποὺ ἔχει ἡ λατρεία μας.
Οἱ Ἱερὲς Εἰκόνες ποὺ ἔχουν φιλοτεχνηθεῖ μὲ τὴν
ἀναγεννησιακὴ δυτικὴ τεχνοτροπία, δὲ συμφωνοῦν μὲ τὸ ὀρθόδοξο κατανυκτικὸ καὶ
ἀσκητικὸ πνεῦμα καὶ δὲν ἐκφράζουν πνευματικὰ τὴν ποιότητα τῶν Ἁγίων τῆς Ὀρθοδοξίας
μας. Γι᾿ αὐτὸ δὲν πρέπει νὰ προτιμῶνται οὔτε γιὰ τοὺς Ἱ. Ναούς, οὔτε γιὰ τὰ
εἰκονοστάσια μας, ἔστω καὶ ἂν εἶναι ἔργα τέχνης ἢ ἀριστουργήματα.
Ὁ λαός μας θεωρεῖ μερικὲς εἰκόνες
θαυματουργές. Εἶναι δυνατὸν εἰκόνες νὰ κάνουν θαύματα;
Μερικοὶ ἀποδίδουν τὰ θαύματα αὐτὰ ὄχι στὶς
εἰκόνες, ἀλλὰ στὴν πίστη τῶν ἀνθρώπων ποὺ προσεύχονται μπροστά τους. Τὸ ὅτι ἡ
πίστη θαυματουργεῖ δὲν ὑπάρχει ἀμφιβολία. Αὐτὸ ὅμως δὲ σημαίνει ὅτι μερικὲς
εἰκόνες δὲν μποροῦν νὰ ἔχουν αὐτὲς οἱ ἴδιες θαυματουργικὴ Χάρη. Αὐτὸ δὲν εἶναι
καθόλου παράδοξο καὶ μᾶλλον φυσικὸ θεωρεῖται ἀπὸ τοὺς πιστοὺς - οἱ ἄπιστοι ὅλα
τὰ θεωροῦν παράδοξα καὶ ἀνύπαρκτα - γιὰ τὸν ἑξῆς λόγο:
Τὸ θαυματουργικὸ χάρισμα ποὺ ἔδωσε ὁ Κύριος
στοὺς Μαθητές Του, βλέπουμε ὅτι δὲν περιορίζεται στοὺς ἴδιους τοὺς Ἀποστόλους,
ἀλλὰ καὶ στὴ σκιά τους! Τὸ λέει καθαρὰ ἡ Ἁγία Γραφὴ ( Πράξ. ε´, 12-15 ). Ἔφερναν
τὰ φορεῖα τῶν ἀσθενῶν στὸ δρόμο ποὺ θὰ περνοῦσε ὁ Ἀπόστολος Πέτρος, ὥστε, ἔστω
καὶ ἡ σκιά του νὰ πέσει ἐπάνω τους, γιὰ νὰ τοὺς θεραπεύσει! Ἀκόμη καὶ τὰ
μανδήλια τοῦ Ἀποστόλου Παύλου ριπτόμενα στοὺς ἀσθενεῖς ἢ στοὺς δαιμονισμένους,
τοὺς ἐθεράπευον! (Πράξ. ιθ´, 12). Καὶ ὅπως ἀντιλαμβάνεται ὁ καθένας, αὐτὸ ἦταν
εὔνοια τοῦ Θεοῦ ὄχι πρὸς τὰ μανδήλια, ἀλλὰ πρὸς τοὺς Ἀποστόλους, τῶν ὁποίων ἡ
θαυματουργική τους δύναμη ἔφθανε μέχρι τὴ σκιὰ ἢ τὰ μανδήλια τους.
Ἐὰν λοιπὸν ὁ ἁγιογράφος ἦταν ἅγιος ἄνθρωπος,
γιατί τὰ ἔργα τῶν χειρῶν του μὲ τὴ χάρη καὶ τοῦ εἰκονιζόμενου Ἁγίου Προσώπου νὰ
μὴν ἔχουν θεία Εὐλογία καὶ χαρίσματα μεταξὺ τῶν ὁποίων καὶ τὸ θαυματουργικὸ
χάρισμα; Ἑπομένως, εἶναι δυνατὸν εἰκόνες νὰ κάνουν θαύματα καὶ ὑπάρχουν τέτοιες
θαυματουργὲς εἰκόνες.
